VUK mu, UFRS mi? Yoksa Hem VUK, Hem de UFRS mi?

30 Haziran 2012’de yapılan değişikliklerden önce, 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu, gerçek ve tüzel kişilerin ticari defterlerin Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) göre tutulmasını, yani muhasebe kayıtlarının TMS’ye göre yapılmasını emrediyordu.

Şimdiye kadar sadece bankalar, muhasebe kayıtlarını TMS’ye göre tutuyordu. Sermaye Piyasası Kanunu’na göre mali tablolarını TMS’ye göre hazırlaması gereken şirketler ise muhasebe kayıtlarını Vergi Usul Kanunu’na  (VUK) göre tutuyor, ancak SPK’ya verecekleri tabloları hazırlarken, genellikle VUK’a göre çıkan mali tablolarını TMS’ye uygun mali tablolara dönüştürüyorlardı. Bazı şirketler, bu dönüşümün sağlıklı olamayacağını düşünerek, muhasebe kayıtlarını VUK’a göre ve TMS’ye göre iki ayrı şekilde tutabiliyorlardı.

30 Haziran’da yayınlana 6335 sayılı kanun, 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda önemli değişiklikler yaptı. Bu değişikliklerden en önemlisi, 6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu’nda bile yer almayan, ticari defterlerin Vergi Usul Kanunu’na göre tutulmasını emreden 64’üncü maddenin 5’inci fıkrası oldu. Bu fıkrada, “Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümleri ile aynı Kanunun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinde yer alan yetkiye istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorundadır.” deniliyor. Bu ifadeyi okuyunca muhasebe kayıtlarının tutulmasında eskiye göre hiçbir değişiklik olmayacağı anlaşılıyor. Ancak, aynı fıkranın devamındaki “Bu Kanunun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez.” ifadesi ile Türk Ticaret Kanunu’nun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümlerinin uygulanması gerektiği, ancak bu hükümlerin uygulanmasının VUK ve diğer vergi kanunlardaki bu konulardaki hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği ifade edilmektedir. Yani, defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz işlemleri hem Türk Ticaret Kanunu’ndaki hükümlere, hem de VUK ve diğer vergi kanunlarındaki hükümlere uygun olarak yapılacak.

Defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz işlemleri ile ilgili Türk Ticaret Kanunu’nda ayrı olarak düzenlenen hükümler incelendiğinde Türkiye Muhasebe Standartlarına atıfta bulunan hükümler ve bu hükümlerin ilgili olduğu TMS veya TFRS’ler aşağıda gösterilmiştir:

1-    Madde 67, 1’inci fıkra: “Envanter çıkarılırken, malvarlığı mevcudu, sondaj yöntemine göre ve genel kabul gören matematiksel-istatistiksel yöntemler yardımı ile çeşit, miktar ve değer olarak belirlenir. Kullanılan yöntem, Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmalıdır. Bu şekilde düzenlenen envanterin vardığı sonuçlar, fiziksel sayım yapılmış olsaydı elde edilecek olan envanterin sonuçlarına eş düşmelidir.” demektedir.

Bu maddeye göre envanter çıkartılırken aşağıdaki TMS ve TFRS’lerine göre çıkartılacaktır:

·         TMS 2 Stoklar,

·         TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri,

·         TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum,

·         TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme,

·         TFRS 9 Finansal Araçlar,

·         TMS 41 Tarımsal Faaliyetler,

uygulanmak durumunda olacaktır.

2-    Madde 68, 3’üncü fıkra: “Bilanço ile gelir tablosu, yılsonu finansal tablolarını oluşturur. 514 üncü madde ile Türkiye Muhasebe Standartlarının bu konudaki hükümleri saklıdır.”

ve

Madde 69, 1’inci fıkra ve bu fıkranın a bendi: “Yılsonu finansal tablolar; Türkiye Muhasebe Standartlarına uyularak düzenlenmeli,” demektedir.

Bu maddelere göre finansal tablolar düzenlenirken;

·         Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve

·         TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu

·         TMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar

·         TMS 10 Raporlama Döneminden (Bilanço Tarihinden) Sonraki Olaylar

·         TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri

·         TMS 27 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar

·         TMS 27 Bireysel Finansal Tablolar

·         TMS 34 Ara Dönem Finansal Raporlama

·         TFRS 1 Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması

·         TFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar ve finansal tabloların hazırlanması ile hükümler bulunan diğer tüm standartlar,

uygulanmak durumunda olacaktır.

3-    Madde 72, 1’inci fıkra: “Aksine kanuni hükümler ve Türkiye Muhasebe Standartları saklı kalmak kaydıyla, finansal tabloların, ticari işletmenin tüm varlıklarını, borçlarını, peşin ödenen giderler ile peşin tahsil edilen gelirleri, teknik terimle dönem ayırıcı hesapları, bütün gelir ve giderleri doğru şekilde değerlendirilmiş olarak göstermesi zorunludur.” demektedir.

Bu maddeye göre ticari işletmenin tüm varlıklarını, borçlarını, peşin ödenen giderler ile peşin tahsil edilen gelirleri, teknik terimle dönem ayırıcı hesapları, bütün gelir ve giderlerinin doğru şekilde değerlendirilmiş olması için,

·         TMS 2 Stoklar,

·         TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri,

·         TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum,

·         TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme,

·         TFRS 9 Finansal Araçlar,

·         TMS 41 Tarımsal Faaliyetler,

·         TMS 18 Hasılat

·         TMS 23 Borçlanma Maliyetleri

·         TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü

·         TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar

·         TMS 16 Maddi Duran Varlıklar

·         TMS 17 Kiralama İşlemleri

·         TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar

uygulanmak zorundadır.

4-    Madde 73- (1) Türkiye Muhasebe Standartlarında aksi öngörülmemişse bilançoda, duran ve dönen varlıklar, özkaynaklar, borçlar ve dönem ayırıcı hesaplar ayrı kalemler olarak gösterilir ve yeterli ayrıntıya inilerek şemalandırılır.

(2) Duran varlıklar içinde işletmeye devamlı surette tahsis edilmiş bulunan varlıklar yer alır.

Ve

Madde 74- (1) Türkiye Muhasebe Standartlarında aksi öngörülmemişse, işletmenin kuruluşu ve özkaynak sağlanması amacıyla yapılan harcamalar için bilançoya aktif kalem konulamaz.

(2) Bedelsiz olarak elde edilmiş, maddi olmayan duran varlıklar için bilançonun aktifine kalem konulamaz; meğerki, Türkiye Muhasebe Standartlarında aksi öngörülmüş olsun.

(3) Sigorta sözleşmelerinin yapılması için gerekli olan giderler aktifleştirilemez; meğerki, Türkiye Muhasebe Standartlarında aksi öngörülmüş olsun.

Yukarıdaki iki maddeye göre; dönen varlıklar, özkaynaklar, borçlar ve dönem ayırıcı hesaplar, işletmenin kuruluşu ve özkaynak sağlanması amacıyla yapılan harcamalar, bedelsiz olarak elde edilmiş, maddi olmayan duran varlıkla, sigorta sözleşmelerinin yapılması için gerekli olan giderler konularında VUK değil, TMS’ye göre muhasebeleştirme yapılması gerekmektedir.

5-    Madde 75, 1’inci fıkra, “Gerçekleşmesi şüpheli yükümlülük ve askıdaki işlemlerden doğabilecek muhtemel kayıplar için Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülen kurallara göre karşılık ayrılır.” demektedir.

Bu maddeye göre, VUK 323 ve 324’üncü maddelerinde şüpheli alacaklar ve vazgeçilen alacaklarla ilgili hükümler yerine TMS’de öngörülen kurallar (TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar) uygulanacaktır.

6-    Madde 76, 1’inci fıkrada “Bilanço gününden sonraki belirli bir süre içinde giderleşecek olan harcamalar ile gelir unsuru oluşturacak tahsilatlar hakkında Türkiye Muhasebe Standartları uygulanır” denmektedir.

Buna göre, bilanço gününden sonra giderleşecek harcamalar veya gelir unsuru oluşturacak tahsilatlar için TMS Kavramsal Çerçeve ve TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu standardında belirtilen tahakkuk esası uygulanacaktır.

7-    Madde 77, 1’inci fıkrada “Bono düzenlenmesi ile poliçe ve çek düzenlenmesinden, devrinden, poliçenin kabulünden, kefaletlerden, avalden, garanti sözleşmelerinden, akreditif teyitlerinden, üçüncü kişilerin borçları için verilen teminatlardan, üçüncü kişiler lehine taahhütlerden doğan sorumluluklar ile Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülen diğer sorumluluklar pasifte gösterilmemişlerse, bilançonun altında veya ekte Türkiye Muhasebe Standartlarına göre açıklanır. Rücudan doğan alacaklar ve borçlar ile ilgili sorumluluk ilişkileri de ekte belirtilir.” denmektedir.

Buna göre, yukarıdaki maddede sayılan sorumluluklar ile ilgili olarak,

TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu

TMS 2 Stoklar

TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri

TMS 16 Maddi Duran Varlıklar

TMS 17 Kiralama İşlemleri

TMS 24 İlişkili Taraf Açıklamaları

TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar

TMS 34 Ara Dönem Finansal Raporlama

Standartlarındaki kurallar uygulanacaktır.

8-    Değerleme İlkelerine TTK’nın 78 ila 81. Maddelerinde yer verilmiş olup, Madde 78, 1’inci fıkrada “Finansal tablolarında yer alan varlıklar ile borçlarla ilgili olarak, aşağıdakilerle sınırlı olmamak ve Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülen ilkeler de dikkate alınmak üzere şu değerleme ilkeleri geçerlidir:” denilmiş ve aynı fıkranın d bendinde de “Değerleme ihtiyatla yapılmalıdır; özellikle de bilanço gününe kadar doğmuş bulunan bütün muhtemel riskler ve zararlar, bunlar bilanço günü ile yılsonu finansal tablolarının düzenlenme tarihi arasında öğrenilmiş olsalar bile, dikkate alınır; kazançlar bilanço günü itibarıyla gerçekleşmişlerse hesaba katılır. Değerlemeye ilişkin olumlu ve olumsuz farkların dönem sonuçlarıyla ilişkilendirilmesinde Türkiye Muhasebe Standartlarındaki esaslara uyulur.” ifadesine yer verilmiştir. Madde 79, 1’inci fıkrada, “Duran ve dönen varlıklar Türkiye Muhasebe Standartları uyarınca bu standartlarda gösterilen ölçülere göre değerlenir. Borçlar ve diğer kalemler için de aynı standartlar uygulanır.”, Madde 80, 1’inci fıkrada, “Değerlemede uygulanacak değerlerin belirlenmesi, tanımları, kapsamları, uygulanacak kalemlerin gösterilmesi ve değişiklikler Türkiye Muhasebe Standartlarına tabidir.” ve Madde 81, 1’inci fıkrada da “Şartların gerçekleşmesi hâlinde Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülen değerlemeyi basitleştirici yöntemler uygulanır.” denmektedir.

Bunlara göre TMS’deki değerleme ile ilgili tüm standartların uygulanması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen maddelerin dışında, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Türkiye Muhasebe Standartları’na yaklaşık 13 madde de daha atıfta bulunulmaktadır.

Yukarıdaki açıklanan tüm maddelerin ışığında, Madde 64, 5’inci fıkradaki, “Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümleri ile aynı Kanunun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinde yer alan yetkiye istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorundadır. Bu Kanunun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez.” ifadesinden şirketlerin 2 muhasebe sistemi tutması gerektiği anlaşılmaktadır.

TTK’ya bağlı gerçek ve tüzel kişiler, halen olduğu gibi VUK’a göre defter tutmaya devam edecek, ancak, kanunun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümlerinde belirtildiği üzere, Türkiye Muhasebe Standartları’nı da uygulamak zorunda olacaklardır. Bu hükümler, Tüm TMS/TFRS standartları ile ilgilidir. Dolayısıyla, TMS/TFRS standartları da, VUK’a paralel olarak uygulanmak durumunda olacaktır.

Hazırlayan:

Besim Çalışkan

TİDE Üyesi Olmanın Bana Sağladığı Faydalar

Ben, 2008 yılından beri, Türkiye İç Denetim Enstitüsü üyesiyim. 2010 yılından beri de TİDE'nin Çalışma Komitelerinde görev alıyorum. 2010-2011 döneminde Üye İşleri Komitesinde, 2011-2012 döneminde ise Yayın Komitesinde görev aldım. 2011 başından itibaren Türkiye İç Denetim Enstitüsü'nün sosyal medyada kurumsal varlığının oluşturulması ve sürdürülmesi konusunda çalışıyorum. LinkedIn, Facebook, Twitter ve XING web sitelerinde Türkiye İç Denetim Enstitüsü adına açılan gruplar veya sayfaları yönetiyorum. Aynı zamanda TİDE Mesleki Gelişim Akademisi'nin açtığı Eğitimcinin Eğitimi isimli seminere katılarak TİDE Akademinin Seminer Liderlerinden biri de oldum. Bazı seminerlerde seminer lideri olarak görev de alıyorum.

Yukarıda da belirttiğim gibi ben faal bir TİDE üyesiyim. Aslında buna TİDE Gönüllüsü demek lazım. Faal bir TİDE üyesi olmanın avantajlarından önce faal olmayan üyeler için TİDE'nin ne gibi avantajlar sunduğundan sizlere bahsetmek istiyorum.

İlk olarak TİDE üyesi olduğunuz zaman, kayıt olurken verdiğiniz email adresinize TİDE ile ilgili duyurular gelmeye başlar. Bunlar öyle sıradan dernek duyuruları değildir. İçinde size fırsat yaratacak bilgiler içermektedir. Bunların içinde kariyer fırsatları, TİDE'nin üyelerine özel yaptığı aile toplantıları, TİDE'nin zaman zaman birlikte etkinlik düzenlediği kurumların seminerleri, TİDE'nin üyelerine ücretsiz olarak verdiği eğitimlerin duyuruları gibi.

İkinci olarak size bahsedeceğim, TİDE'nin süreli yayın organı olan İç Denetim dergisi olacaktır. TİDE üyeleri, her ay TİDE'nin yılda 4 kere çıkardığı İç Denetim dergisine doğrudan abone olmaktadırlar. İç Denetim Dergisi, kitapçılarda 15 TL'ye satılmaktadır. Yılda 4 sayı, 60 TL ediyor. Yani sektördeki gelişmeleri ve yenilikleri takip etme merakı olan bir iç denetim sektörü çalışanı, TİDE üyesi olarak, bu dergiyi satın almak için yapacağı 60 TL'lik bir harcamayı yapmamış olacaktır.

TİDE üyesi olmak, sadece TİDE üyesi olmak değildir. Her TİDE üyesi aynı zamanda IIA, yani Institute of Internal Auditors üyesi olmaktadır. TİDE'nin ve IIA'in sadece üyelere özel bir çok hizmetinden yararlanabilmektedir.

TİDE üyesi olarak, TİDE ve IIA'in üyelerine ücretsiz olarak sunduğu hizmetler:

- TİDE'nin çıkarttığı İç Denetim Dergisi

- TİDE'nin web sitesi http://www.tide.org.tr/ 'nin sadece üyelere açık olan bölümlerinden faydalanma olanağı. Bu bölümler, Uygulama Önerileri ve Uygulama Rehberleri bölümleri, İç Denetim Dergisinin online sayılarıdır.

       - IIA'in http://www.theiia.org/ veya http://www.globaliia.org/ gibi web sitelerinin sadece üyelere özel bölümlerinden faydalanma olanağı.

      - IIA'in web sitelerinde en güncel Uygulama Önerileri ve Uygulama Rehberlerine İngilizce olarak en ulaşabilirsiniz

       - IIA'in Bookstore'undaki üyelere ücretsiz olarak verilen bir çok e-kitap linkine ulaşabilirsiniz. Ben, dün bu bölümden ilgimi çeken 17 adet e-kitap indirdim. Dünyadaki en yeni gelişmelerin parmaklarınızın ucunda olması, insana mesleği ile ilgili olarak başka bir özgüven veriyor.

       - IIA tarafından üyeleri için ücretsiz düzenlenen bir çok Webinar (Web üzerinden seminer) programını izleyebilir ve hatta bu izlediğiniz webinarlar için CPE puanı bile kazanabilirsiniz.

- IIA'in Bookstore'unda zaman zaman düzenlenen kitap indirimlerinden faydalanabilirsiniz. TİDE'nin LinkedIn'deki grubunda, Facebook ve Twitter sayfalarında geçen hafta duyurduğumuz IIA'in düzenlediği bir kitap indirimi vardı. Ben, bu indirimden tanesi 10 dolardan şu 4 kitabı alma fırsatı buldum: Assurance Services Within the Audit Profession, Control Self-assessment: A Practical Guide, The Outsourcing Dilemma: What's Best for Internal Auditing.

- TİDE'nin üyelerine özel düzenlediği bazı seminerler var. Bunlardan en önemlisi her sene yenisi düzenlenen Uluslararası İç Denetim Standartları eğitimi. Bu eğitimde her sene yeni gelişmeler, uygulama önerileri ve uygulama rehberleri hakkında da bilgi sahibi olma imkanı var.

- Bence TİDE'nin üyelerine ücretsiz olarak sunduğu en büyük hizmet, üyeler için çok önemli bir networking imkanı sağlamasıdır. TİDE, üyelerini çeşitli vesilelerle biraraya getirmektedir. Böylece üyelerarasında bir tanışma ve ileriye dönük işbirlikleri kurulması yolunda fırsatlar yaratılmaktadır. TİDE'nin üyelerini biraraya getirdiği etkinlikler şunlardır:

       - Aile toplantıları: TİDE, bir aile gibi, üyelerini de birer aile üyesi olarak görüp zaman zaman biraraya getirmekte ve tanışmalarını sağlamaktadır. Bu aile toplantılarına sadece üyelerimiz katılabilmekte ve katılım ücretsiz olmaktadır

       - TİDE Genel Kurulları: TİDE'nin yılda iki defa yapılan Olağan ve Olağanüstü Genel Kurulları sayesinde, TİDE üyeleri birbiriyle tanışma, sohbet etme fırsatı bulmaktadırlar.

      

      - Çalışma Komiteleri Toplantıları: TİDE'de aşağıdaki Çalışma Komiteleri bulunmaktadır.

           1) Mesleki Düzenlemeler ve Kamu ile İlişkiler Komitesi,
           2) Standartlar ve Kalite Güvence (QAR) Komitesi,
           3) Yayın Komitesi (Dergi, Kitap)
           4) Akademik İlişkiler Komitesi,
           5) Sertifikasyon Komitesi,

           6) Kurumsal İletişim Komitesi

        TİDE, her sene üyelerinden hangi çalışma komitelerinde çalışmak istediklerini bildirmek istemektedir.  Bu sene Çalışma Komitelerinde görev almak haricinde TİDE'nin yürüttüğü belli başlı projelerde de görev almak isteyen üyelerimiz hangi projelerde çalışmak istediklerini bildirebileceklerdir. TİDE, bu konuda üyelerini emaille bilgilendirmektedir. Çalışma Komiteleri, yıl içinde toplantılar yapmakta, komitenin görev amacına göre, TİDE dışındaki kamu, akademik ve özel sektör kurumlarıyla toplantılara katılınmaktadır. Tüm bu toplantılar, üyelerin çok önemli ilişkiler kurmasına da faydalı olmaktadır.

     - Çalıştaylar: Çalışma Komitelerinin ortak toplantıları olarak nitelendirebileceğimiz çalıştaylarda, ülkemizdeki özel gelişmelerin İç Denetim mesleğini nasıl etkileyeceği ve TİDE'nin bu konularda nasıl bir hareket stratejisi izlemesi gerektiğine dair karşılıklı bilgi ve görüş alışverişi yapılmaktadır. Ayrıca, TİDE Akademi'nin müfredatının geliştirilmesine yönelik çalıştay toplantıları da yapılmaktadır. Çalıştaylar, hem sektördeki gelişmeleri takip etmek, hem de bu konuda birçok şirkette üst düzeyde görev alan üyelerimizin bu konulardaki görüş ve önerilerini öğrenmek açısından çok önemli bir ortamdır.

Ben, yukarıda belirttiğim networking imkanı sağlayan bütün TİDE toplantılarına katılmaya çalışıyorum. TİDE'nin birçok değerli üyesi ile tanışma, karşılıklı görüş alışverişi imkanı buldum. Mesleki açıdan arkamda çok büyük bir camia olduğunu görmenin verdiği kendine güven, işimde daha başarılı olmama destek oluyor.

Networking, emeğini ve entellektüel sermayesini kullanarak çalışan herkes için çok önemli bir oluşum. Son zamanlarda, networkingin önemini anlatan bir kitap okuyorum. Kitabın adı "Never Eat Alone". Keith Ferrazzi, bu kitabında kendi mesleki gelişiminde networkingin kendisine nasıl yardımcı olduğunu anlatırken, networkingin nasıl yapılması gerektiğine dair çok önemli ipuçları da veriyor. Bu kitabı bulup muhakkak okumanızı tavsiye ederim. Size bu kitaptan hoşuma giden birkaç cümle yazmak istiyorum.

When you help others, they often help you. Reciprocity is the gussied-up word people use later in life to describe this ageless principle. I just knew the word as "care." We cared for each other, so we went out of our way to do nice things.

Başkalarına yardım ettiğiniz zaman, çoğunlukla onlar da size yardım ederler. Reciprocity (yani mütakabiliyet, karşılıklılık), insanların bu hiç eskimeyen ilkeyi anlatmak için kullandıkları süslü bir kelimedir. Ben bu kelimeyi, care (yani önem vermek, umursamak, özen göstermek) olarak biliyordum. Birbirimize özen gösterdik, ve böylece kendi yollarımıza güzel şeyler yapmak için dağıldık.

Success in any field, but especially in business, is about working with people, not against them. No tabulation of dollars and cents can account for one immutable fact: Business is a human enterprise, driven and determined by people.

Her alanda, özellikle iş alanında başarı, insanlarla çalışmakla olur, insanlara karşı çalışarak değil. Dolarların ve centlerin hiçbir karşılaştırılması, değişmez bir gerçeği açıklayamaz: İşletme bir insan girişimidir, insanlar tarafından yönetilen ve karara bağlanan.

Like business itself, being a connector is not about managing transactions, but about managing relationships.

İşin kendisi gibi, birleştirici olmak, işlemleri değil, ilişkileri yönetmekle ilgilidir.

Yukarıdaki cümleler, networkingin, ilişkileri yönetmenin, insanlarla birlikte çalışmanın, karşılıklı yardımlaşmanın önemini çok güzel anlatıyor. TİDE, biz iç denetim meslek mensuplarına bu networking hizmetini ücretsiz veriyor. Bizlere sadece TİDE'ye üye olup, bu hizmeti almak düşüyor.

Sizlere TİDE'ye üye ve faal bir TİDE üyesi, yahut da TİDE gönüllüsü olarak neler kazandığıma en son bir örnek vermek istiyorum. Yaklaşık birbuçuk senedir, TİDE'nin sosyal medyadaki varlığının kurulması ve yönetilmesi ile ilgili çalışmalarım, TİDE Yönetim Kurulu tarafından ödüllendirildi. Farkındalık Ödülleri töreni sırasında bir teşekkür belgesi verildi. Ayrıca TİDE tarafından Eylül ayında Hollanda'nın Amsterdam şehrinde yapılacak Avrupa İç Denetim Kongresi'ne gönderiliyorum. Hiç beklemediğim, bana tamamen sürpriz olan bir gelişme. TİDE, sizin TİDE'ye verdiklerinizi bu kadar güzel takdir eden bir kurum. TİDE, şimdi bana Avrupa'daki meslektaşlarımızla networking imkanını da açmış oldu. Teşekkürler TİDE!

Sizleri, TİDE'ye üye olmaya, TİDE Çalışma Komitelerinde görev almaya davet ederek bitirmek istiyorum. TİDE, sizin mesleki gelişiminizin inşasındaki en önemli yapıtaşıdır. Bundan mahrum kalmayın!

Sevgi ve Saygılarımla,

Besim Çalışkan

TİDE Gönüllüsü

Not: TİDE'ye üyeliğin faydaları ile ilgili kurumsal bilgilendirmeye ve başvuru formuna http://www.tide.org.tr/page.aspx?nm=uye adresinden ulaşabilir, http://www.tide.org.tr/page.aspx?nm=iletisim adresindeki bilgilerle de TİDE ile iletişime geçebilirsiniz.

ULUSLARARASI İÇ DENETİM FARKINDALIK AYI

ULUSLARARASI İÇ DENETİM FARKINDALIK AYI

PLANLAMA KILAVUZU

Türkiye İç Denetim Enstitüsü

Uluslararası İç Denetim Farkındalık Ayı Nedir?    

İç denetçilik mesleğinin imajını geliştirmek için farkındalık oluşturma faaliyetlerini yıl içinde kesintisiz sürdürmek çok önemlidir. Ancak dünya genelinde iç denetçilik bilinci oluşturma çabalarının yoğunlaştırılacağı ay olarak Mayıs ayı tayin edilmiştir. IIA yerel birimleri ve enstitüleri, Mayıs ayı boyunca mesleği tanıtma çalışmalarına katılmaya davet edilir.

İç Denetçilik Hakkında Bazı İlginç Gerçekler    

ü  13. yüzyılda icat edilen çift-kayıt muhasebe sistemi, ticaretle iştigal edenlere, tedarikçilerle ve müşterilerle yaptıkları işlemleri kontrol etme ve çalışanların iş performansını değerlendirme imkânı sağladı (yani “ilk iç denetim” adımları atılmış oldu”.) 

ü  Tarihsel kayıtlara göre, 15. yüzyıl öncesinde bile iç denetçilerden yararlanılıyordu. Krallar veya tüccarlar tarafından işe alınan bu denetçilere, hırsızlık, dolandırıcılık ve diğer yolsuzlukları tespit etme veya önleme görevi veriliyordu. Ticari usulsüzlükleri tespit etmek ve önlemek amacıyla, görev ayrımı, bağımsız doğrulama ve sorgulama (yani “denetçilik”) gibi denetim tekniklerinin ta o zamanlara dayandığı düşünülmektedir. Dolayısıyla, kontrol değerlendirmesi ve sahtecilik tespit faaliyetleri modern iç denetçilik uygulamalarının “temeli” olarak bilinegelmiştir.

ü  Sanayi ve ticaret geliştikçe, kontrol yöntemleri ve denetim teknikleri de gelişti ve karmaşıklaştı. Bu yöntemler, sanayi devrimi sırasında İngiltere’den Birleşik Devletler’e geçmiştir. İç denetim yoluyla idari kontrol uygulamalarına duyulan ilgi 20. yüzyıla doğru ve o yüzyıl boyunca artmaya devam etti.

ü  1941 yılında, küçük bir faal iç denetçiler grubu tarafından New York, ABD’de İç Denetim Enstitüsü (IIA) kuruldu. Bu grup, farklı iş alanlarında ve endüstri kollarında çalışmalarına rağmen çalışma şekillerinde birçok ortak noktalar olduğunu fark etmişti.

ü  1994 yılında Türkiye’de mesleğin 4 profesyoneli ile başlayan iç denetim meslektaşlarının örgütlenme girişimi, 1995 yılında 47 kurucu üyenin gayretiyle, "İç Denetim Enstitüsü" isminde bir meslek örgütüne dönüştü ve 1998 yılında "Türkiye" ismini kullanma talebi Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak Enstitü'nün ismi “Türkiye İç Denetim Enstitüsü” (TİDE) oldu. Enstitü’nün hedefi Türkiye'de uluslararası standartlarda mesleki gelişim ve paylaşım platformu oluşturmak, meslekleri ile ilgili değişimi ve geleceği yönetmek için meslektaşlarının ulusal ve uluslararası düzeyde mesleki örgütlenmesini sağlamaktır

ü  II. Dünya Savaşı’ndan sonra yönetim bilimlerinin gelişmesiyle birlikte iç denetçilik mesleği de muazzam bir evrime uğradı. İç denetimin dayandığı teorik altyapı, büyük oranda yönetim danışmanlığı ve kamu muhasebesi uygulamalarından beslenmektedir.  A.B.D. Sarbanes-Oxley Kanunu’nun 2002 yılında yürürlüğe girmesiyle birlikte, mesleğin gelişimi daha da hızlanmış ve iç denetçilik daha dikkat çekici, saygın ve itibarlı bir meslek haline gelmiştir.     

IIA’nın İç Denetim Tanımı:  “İç Denetim; bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim; kurumun risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kurumun amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.”

Bir bakışta diğer gerçekler:

ü  2010 yılının başında, IIA’nın global üye sayısı 165 ülkede 170.000’i aştı. Toplamda üye sayısı son beş yıl içinde % 72 artmıştır.

ü  2011 yılı sonunda, TİDE’nin üye sayısı 1300’ü aşmıştır.

ü  IIA’nın internet sayfası her yıl 8,5 milyondan fazla tıklanmakta ve her gün 23.000’den fazla ziyaretçi çekmektedir.

ü  Sertifikalı İç Denetçi (CIA) sınavına ve bunun dışında üç uzmanlık sınavına kayıtlar rekor düzeydedir. CIA sayısı son beş yıl içinde hemen hemen ikiye katlanmış ve bilgisayar-bazlı test sistemine geçilmesi, sertifika adaylarına yıl boyunca dünya çapında 500’den fazla noktadan sınava girme imkânı sağlamıştır.

ü  2011 yılı sonu itibariyle Türkiye’de sertifikalı iç denetçi sayısı 585 dir. 2012 yılında lanse edilen CRMA sertifikası sahibi denetçi sayısı ise 19 dur. CRMA sertifikasında  Türkiye, Mayıs ayı itibariyle, dünya 2.si olmuştur.

ü  Robert Half Inc.’nin 2010 Salary Survey araştırmasına göre, ekonomik durgunluğa rağmen ABD’deki iç denetçiler hâlâ ücret zammı alabilmektedir. Bu araştırmada, büyük ölçekli ABD şirketlerindeki (yıllık satış hasılatı $ 250 milyonun üzerindeki şirketler) iç denetim müdürleri yıllık kazançları ortalama $ 100,375 seviyesindedir.

ü  2014 yılı içinde muhasebeci ve denetçi istihdamının tüm mesleklerin ortalamasından daha büyük bir hızda artacağı (% 18 ilâ 20’lik bir artış) beklenmektedir (ABD Çalışma Bakanlığı İş İstatistikleri Bürosu Perspektifler Kitapçığı).

ü  IIA’nın Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları (Standartlar) 29 dile çevrilmiştir ve dünya çapında çeşitli gruplar tarafından benimsenmiştir.

ü  IIA Araştırma Vakfı’nın Ortak Bilgi Havuzu 2006 (CBOK)-Çalışması, iç denetçilerin büyük bir çoğunluğunun en azından kısmen Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları’nı izlediğini ortaya koymuştur. 91 ülkeden 9300’den fazla katılımcının cevaplarıyla katkı yaptığı CBOK çalışması, iç denetçilik mesleği hakkında bugüne değin yapılan en kapsamlı ve küresel ölçekli çalışmadır.            

    

Kurumunuza Değer Katmak İç denetçiler yönetici kadronun ayrılmaz bir parçasıdır ve risk yönetimi becerileriyle birlikte geniş organizasyon perspektifleri onları etkili kurumsal yönetim için vazgeçilmez ve değerli bir kaynak konumuna yükseltir. Sonuç olarak, bilgili ve basiretli üst düzey yöneticiler ve yönetim kurulları iç denetçilerinin tavsiyelerine ve danışmanlığına önem verirler ve iç denetçilerin uzmanlıklarını farklı alanlarda tatbik etmeleri her zamankinden daha fazla istenmekte ve beklenmektedir. Organizasyona geniş kapsamlı değer katmada iç denetimden daha iyi bir kaynak yoktur.

İşyerinizde farkındalık oluşturun

ü  Çalışanlara dağıtılan maaş bordroları ekinde iç denetim bilinçlendirme ayı hakkında bir mesaj (kurumunuzda iç denetim olarak hedeflerinize hizmet eden ve mesleğimiz ile meslek standartlarımızı tanıtan) verilmesini sağlayın.

ü  Şirketinizde iç denetim bilincini artırmaya yönelik yeni yol ve yöntemler belirlemek için bir beyin fırtınası toplantısı düzenleyin.

ü  Bir “öğle yemeği ve öğrenme” oturumu düzenleyin ve burada  “İç Denetimin Gelişen Önemi ve Rolü” başlıklı bir PowerPoint sunumu hazırlayarak gösterin.

ü  Uluslararası Denetim Bilinçlendirme ilan panoları tasarlayın ve şirketinizin muhtelif yerlerine asın. 

ü  Yukarıda sayılan farkındalık aktivitelerinde TİDE ve IIA kaynaklarından ve aşağıda yer alan “Anahtar Mesajlar” kısımlarından istifade edin.

 

Aşağıda verilen mesajlar, gerek iç denetçilik mesleğinde henüz yeni olanlara, gerekse tecrübe sahibi profesyonellere mesleği tanıtma ve bir kurumun başarısındaki rolünü anlatma noktasında faydalı bilgiler sunmaktadır.

ANAHTAR MESAJLAR

İç denetim nedir?

İş kültürü, sistemleri ve prosesleri hakkında derin bilgi sahibi profesyoneller tarafından icra edilen iç denetim faaliyetleri, bir kurumda uygulanan iç denetim prosedürlerinin riskleri hafifletme noktasında yeterliliğini, yönetim süreçlerinin verimliliğini ve etkinliğini ve organizasyonel hedef ve amaçların ulaşılabilirliğini güvence altına alır.

Bir kurum neden iç denetime tabi olmalıdır? 

Etkili yönetim uygulamalarında köşetaşı rolü oynayan iç denetim, yönetim kademesi ile yönetim kurulu arasında köprü kurar, kurumda hakim olan etik kültürü ve operasyonların verimliliğini değerlendirir ve kurallara, yönetmeliklere ve genel ideal iş uygulamaları kaidelerine uyumu sağlama noktasında kurumun güvenlik ağı işlevini görür.

İç denetim yöneticisinin hiyerarşik konumu nedir?

Şeffaflığı sağlamak ve çıkar çatışmalarını ve çıkar birliklerini önlemek için, iç denetim faaliyetinin ikili hiyerarşik ilişkisi çerçevesinde yapılmasının en iyi uygulama olduğu görülmüştür. İç denetim yöneticisi; yönlendirme, destek ve idari ilişkilerde yardım etmek için üst yönetici kadrolara ve stratejik yönlendirme, takviye, sorumluluklar, kadro, ücret belirlenmesi ve performans değerlendirmesi için kurumun en üst gözetim ve denetim organına - normalde denetim komitesine – bağlı olmalıdır.

İç denetçi bağımsızlığını ve tarafsızlığını nasıl korur?

BAĞIMSIZLIK: Üst yönetici kadrolarla ve kurumun en üst gözetim ve denetim organıyla ikili hiyerarşik ilişki kurmak suretiyle iç denetim faaliyetinin bağımsızlığı iç denetim yönetmeliğiyle düzenlenmelidir. Daha açık bir ifadeyle, iç denetim yöneticisi, yönlendirme, destek ve idari ilişkilerde yardım etmek için üst yönetici kadrolara ve stratejik yönlendirme, takviye, sorumluluklar, kadro, ücret belirlenmesi ve performans değerlendirmesi için denetim komitesine bağlı olmalıdır. İç denetçiler, gerektiğinde şirket kayıtlarına ve personeline erişebilmeli ve herhangi bir engelle karşılaşmadan uygun araştırma tekniklerini kullanabilmelidir.

TARAFSIZLIK: İç denetçiler, tarafsızlıklarını korumak hedefiyle, denetledikleri alanla hiçbir kişisel veya profesyonel ilişki veya çıkar birliği kurmamalı ve tüm -işlerinde önyargısız ve tarafsız bir kafa yapısını muhafaza etmelidir.             

İç denetim faaliyetiyle denetim komitesi arasındaki uygun ilişki tarzı nedir?

Yönetim kurulu denetim komitesi ile iç denetçiler birbirine bağımlıdırlar ve karşılıklı olarak erişilebilir olmalıdırlar. Bu çerçevede iç denetçiler denetim komitesini objektif görüşleriyle, bilgileriyle, eğitim faaliyetleriyle desteklerken, denetim komitesi de iç denetçilerin faaliyetlerini onaylar ve onlara doğrulama ve gözetim desteği sunar.

İç denetim profesyonellerinin faaliyetlerini yönlendiren standartlar nelerdir?

IIA’nın Mesleki Uygulamalar Çerçevesi’nin bir parçası olarak, Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları (Standartlar) iç denetim mesleğinin temel prensiplerini ana hatlarıyla belirler. İç denetim faaliyetinin nasıl icra edileceği noktasında ilgili diğer yönergeler, talimatlar ve düzenlemeler de belirleyici olabilir ve tavsiye edilen makul prosesler hakkında aydınlatıcı bilgiler sağlayabilir.

İç denetim işi ne gibi becerileri ve nasıl bir kadroyu gerektirir?

Verimli bir iç denetim yapısının kurulması ve bu yapının devamlılığı açısından, geniş bir beceri ve uzmanlık yelpazesi ve kendini profesyonel olarak sürekli geliştirme noktaları çok kritik önemdedir. Bu noktada, kurumun faaliyet yürüttüğü sektör ve iç denetim alanında geçerli Standartlar ve en iyi uygulamalar hakkında derinlemesine bilgi sahibi olma; teknik beceri ve uzmanlık; finansal ve operasyonel alanlarda prosesleri uygulama ve geliştirme bilgi ve becerisi; kuvvetli iletişim ve sunum becerileri ve mesleki sertifikasyon, örneğin CIA en temel unsurlardır. Bu noktada özel yeterliliklerin ve becerilerin kurum içinden temin edilemediği noktada eş-kaynaklardan veya dış-kaynaklardan istifade etme yoluna gidilebilir, ancak iç denetim faaliyetinin yönetimi ve sorumluluğu dış-kaynaklara teslim edilemez.