ULUSLARARASI İÇ DENETİM FARKINDALIK AYI

ULUSLARARASI İÇ DENETİM FARKINDALIK AYI

PLANLAMA KILAVUZU

Türkiye İç Denetim Enstitüsü

Uluslararası İç Denetim Farkındalık Ayı Nedir?    

İç denetçilik mesleğinin imajını geliştirmek için farkındalık oluşturma faaliyetlerini yıl içinde kesintisiz sürdürmek çok önemlidir. Ancak dünya genelinde iç denetçilik bilinci oluşturma çabalarının yoğunlaştırılacağı ay olarak Mayıs ayı tayin edilmiştir. IIA yerel birimleri ve enstitüleri, Mayıs ayı boyunca mesleği tanıtma çalışmalarına katılmaya davet edilir.

İç Denetçilik Hakkında Bazı İlginç Gerçekler    

ü  13. yüzyılda icat edilen çift-kayıt muhasebe sistemi, ticaretle iştigal edenlere, tedarikçilerle ve müşterilerle yaptıkları işlemleri kontrol etme ve çalışanların iş performansını değerlendirme imkânı sağladı (yani “ilk iç denetim” adımları atılmış oldu”.) 

ü  Tarihsel kayıtlara göre, 15. yüzyıl öncesinde bile iç denetçilerden yararlanılıyordu. Krallar veya tüccarlar tarafından işe alınan bu denetçilere, hırsızlık, dolandırıcılık ve diğer yolsuzlukları tespit etme veya önleme görevi veriliyordu. Ticari usulsüzlükleri tespit etmek ve önlemek amacıyla, görev ayrımı, bağımsız doğrulama ve sorgulama (yani “denetçilik”) gibi denetim tekniklerinin ta o zamanlara dayandığı düşünülmektedir. Dolayısıyla, kontrol değerlendirmesi ve sahtecilik tespit faaliyetleri modern iç denetçilik uygulamalarının “temeli” olarak bilinegelmiştir.

ü  Sanayi ve ticaret geliştikçe, kontrol yöntemleri ve denetim teknikleri de gelişti ve karmaşıklaştı. Bu yöntemler, sanayi devrimi sırasında İngiltere’den Birleşik Devletler’e geçmiştir. İç denetim yoluyla idari kontrol uygulamalarına duyulan ilgi 20. yüzyıla doğru ve o yüzyıl boyunca artmaya devam etti.

ü  1941 yılında, küçük bir faal iç denetçiler grubu tarafından New York, ABD’de İç Denetim Enstitüsü (IIA) kuruldu. Bu grup, farklı iş alanlarında ve endüstri kollarında çalışmalarına rağmen çalışma şekillerinde birçok ortak noktalar olduğunu fark etmişti.

ü  1994 yılında Türkiye’de mesleğin 4 profesyoneli ile başlayan iç denetim meslektaşlarının örgütlenme girişimi, 1995 yılında 47 kurucu üyenin gayretiyle, "İç Denetim Enstitüsü" isminde bir meslek örgütüne dönüştü ve 1998 yılında "Türkiye" ismini kullanma talebi Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak Enstitü'nün ismi “Türkiye İç Denetim Enstitüsü” (TİDE) oldu. Enstitü’nün hedefi Türkiye'de uluslararası standartlarda mesleki gelişim ve paylaşım platformu oluşturmak, meslekleri ile ilgili değişimi ve geleceği yönetmek için meslektaşlarının ulusal ve uluslararası düzeyde mesleki örgütlenmesini sağlamaktır

ü  II. Dünya Savaşı’ndan sonra yönetim bilimlerinin gelişmesiyle birlikte iç denetçilik mesleği de muazzam bir evrime uğradı. İç denetimin dayandığı teorik altyapı, büyük oranda yönetim danışmanlığı ve kamu muhasebesi uygulamalarından beslenmektedir.  A.B.D. Sarbanes-Oxley Kanunu’nun 2002 yılında yürürlüğe girmesiyle birlikte, mesleğin gelişimi daha da hızlanmış ve iç denetçilik daha dikkat çekici, saygın ve itibarlı bir meslek haline gelmiştir.     

IIA’nın İç Denetim Tanımı:  “İç Denetim; bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim; kurumun risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kurumun amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.”

Bir bakışta diğer gerçekler:

ü  2010 yılının başında, IIA’nın global üye sayısı 165 ülkede 170.000’i aştı. Toplamda üye sayısı son beş yıl içinde % 72 artmıştır.

ü  2011 yılı sonunda, TİDE’nin üye sayısı 1300’ü aşmıştır.

ü  IIA’nın internet sayfası her yıl 8,5 milyondan fazla tıklanmakta ve her gün 23.000’den fazla ziyaretçi çekmektedir.

ü  Sertifikalı İç Denetçi (CIA) sınavına ve bunun dışında üç uzmanlık sınavına kayıtlar rekor düzeydedir. CIA sayısı son beş yıl içinde hemen hemen ikiye katlanmış ve bilgisayar-bazlı test sistemine geçilmesi, sertifika adaylarına yıl boyunca dünya çapında 500’den fazla noktadan sınava girme imkânı sağlamıştır.

ü  2011 yılı sonu itibariyle Türkiye’de sertifikalı iç denetçi sayısı 585 dir. 2012 yılında lanse edilen CRMA sertifikası sahibi denetçi sayısı ise 19 dur. CRMA sertifikasında  Türkiye, Mayıs ayı itibariyle, dünya 2.si olmuştur.

ü  Robert Half Inc.’nin 2010 Salary Survey araştırmasına göre, ekonomik durgunluğa rağmen ABD’deki iç denetçiler hâlâ ücret zammı alabilmektedir. Bu araştırmada, büyük ölçekli ABD şirketlerindeki (yıllık satış hasılatı $ 250 milyonun üzerindeki şirketler) iç denetim müdürleri yıllık kazançları ortalama $ 100,375 seviyesindedir.

ü  2014 yılı içinde muhasebeci ve denetçi istihdamının tüm mesleklerin ortalamasından daha büyük bir hızda artacağı (% 18 ilâ 20’lik bir artış) beklenmektedir (ABD Çalışma Bakanlığı İş İstatistikleri Bürosu Perspektifler Kitapçığı).

ü  IIA’nın Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları (Standartlar) 29 dile çevrilmiştir ve dünya çapında çeşitli gruplar tarafından benimsenmiştir.

ü  IIA Araştırma Vakfı’nın Ortak Bilgi Havuzu 2006 (CBOK)-Çalışması, iç denetçilerin büyük bir çoğunluğunun en azından kısmen Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları’nı izlediğini ortaya koymuştur. 91 ülkeden 9300’den fazla katılımcının cevaplarıyla katkı yaptığı CBOK çalışması, iç denetçilik mesleği hakkında bugüne değin yapılan en kapsamlı ve küresel ölçekli çalışmadır.            

    

Kurumunuza Değer Katmak İç denetçiler yönetici kadronun ayrılmaz bir parçasıdır ve risk yönetimi becerileriyle birlikte geniş organizasyon perspektifleri onları etkili kurumsal yönetim için vazgeçilmez ve değerli bir kaynak konumuna yükseltir. Sonuç olarak, bilgili ve basiretli üst düzey yöneticiler ve yönetim kurulları iç denetçilerinin tavsiyelerine ve danışmanlığına önem verirler ve iç denetçilerin uzmanlıklarını farklı alanlarda tatbik etmeleri her zamankinden daha fazla istenmekte ve beklenmektedir. Organizasyona geniş kapsamlı değer katmada iç denetimden daha iyi bir kaynak yoktur.

İşyerinizde farkındalık oluşturun

ü  Çalışanlara dağıtılan maaş bordroları ekinde iç denetim bilinçlendirme ayı hakkında bir mesaj (kurumunuzda iç denetim olarak hedeflerinize hizmet eden ve mesleğimiz ile meslek standartlarımızı tanıtan) verilmesini sağlayın.

ü  Şirketinizde iç denetim bilincini artırmaya yönelik yeni yol ve yöntemler belirlemek için bir beyin fırtınası toplantısı düzenleyin.

ü  Bir “öğle yemeği ve öğrenme” oturumu düzenleyin ve burada  “İç Denetimin Gelişen Önemi ve Rolü” başlıklı bir PowerPoint sunumu hazırlayarak gösterin.

ü  Uluslararası Denetim Bilinçlendirme ilan panoları tasarlayın ve şirketinizin muhtelif yerlerine asın. 

ü  Yukarıda sayılan farkındalık aktivitelerinde TİDE ve IIA kaynaklarından ve aşağıda yer alan “Anahtar Mesajlar” kısımlarından istifade edin.

 

Aşağıda verilen mesajlar, gerek iç denetçilik mesleğinde henüz yeni olanlara, gerekse tecrübe sahibi profesyonellere mesleği tanıtma ve bir kurumun başarısındaki rolünü anlatma noktasında faydalı bilgiler sunmaktadır.

ANAHTAR MESAJLAR

İç denetim nedir?

İş kültürü, sistemleri ve prosesleri hakkında derin bilgi sahibi profesyoneller tarafından icra edilen iç denetim faaliyetleri, bir kurumda uygulanan iç denetim prosedürlerinin riskleri hafifletme noktasında yeterliliğini, yönetim süreçlerinin verimliliğini ve etkinliğini ve organizasyonel hedef ve amaçların ulaşılabilirliğini güvence altına alır.

Bir kurum neden iç denetime tabi olmalıdır? 

Etkili yönetim uygulamalarında köşetaşı rolü oynayan iç denetim, yönetim kademesi ile yönetim kurulu arasında köprü kurar, kurumda hakim olan etik kültürü ve operasyonların verimliliğini değerlendirir ve kurallara, yönetmeliklere ve genel ideal iş uygulamaları kaidelerine uyumu sağlama noktasında kurumun güvenlik ağı işlevini görür.

İç denetim yöneticisinin hiyerarşik konumu nedir?

Şeffaflığı sağlamak ve çıkar çatışmalarını ve çıkar birliklerini önlemek için, iç denetim faaliyetinin ikili hiyerarşik ilişkisi çerçevesinde yapılmasının en iyi uygulama olduğu görülmüştür. İç denetim yöneticisi; yönlendirme, destek ve idari ilişkilerde yardım etmek için üst yönetici kadrolara ve stratejik yönlendirme, takviye, sorumluluklar, kadro, ücret belirlenmesi ve performans değerlendirmesi için kurumun en üst gözetim ve denetim organına - normalde denetim komitesine – bağlı olmalıdır.

İç denetçi bağımsızlığını ve tarafsızlığını nasıl korur?

BAĞIMSIZLIK: Üst yönetici kadrolarla ve kurumun en üst gözetim ve denetim organıyla ikili hiyerarşik ilişki kurmak suretiyle iç denetim faaliyetinin bağımsızlığı iç denetim yönetmeliğiyle düzenlenmelidir. Daha açık bir ifadeyle, iç denetim yöneticisi, yönlendirme, destek ve idari ilişkilerde yardım etmek için üst yönetici kadrolara ve stratejik yönlendirme, takviye, sorumluluklar, kadro, ücret belirlenmesi ve performans değerlendirmesi için denetim komitesine bağlı olmalıdır. İç denetçiler, gerektiğinde şirket kayıtlarına ve personeline erişebilmeli ve herhangi bir engelle karşılaşmadan uygun araştırma tekniklerini kullanabilmelidir.

TARAFSIZLIK: İç denetçiler, tarafsızlıklarını korumak hedefiyle, denetledikleri alanla hiçbir kişisel veya profesyonel ilişki veya çıkar birliği kurmamalı ve tüm -işlerinde önyargısız ve tarafsız bir kafa yapısını muhafaza etmelidir.             

İç denetim faaliyetiyle denetim komitesi arasındaki uygun ilişki tarzı nedir?

Yönetim kurulu denetim komitesi ile iç denetçiler birbirine bağımlıdırlar ve karşılıklı olarak erişilebilir olmalıdırlar. Bu çerçevede iç denetçiler denetim komitesini objektif görüşleriyle, bilgileriyle, eğitim faaliyetleriyle desteklerken, denetim komitesi de iç denetçilerin faaliyetlerini onaylar ve onlara doğrulama ve gözetim desteği sunar.

İç denetim profesyonellerinin faaliyetlerini yönlendiren standartlar nelerdir?

IIA’nın Mesleki Uygulamalar Çerçevesi’nin bir parçası olarak, Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları (Standartlar) iç denetim mesleğinin temel prensiplerini ana hatlarıyla belirler. İç denetim faaliyetinin nasıl icra edileceği noktasında ilgili diğer yönergeler, talimatlar ve düzenlemeler de belirleyici olabilir ve tavsiye edilen makul prosesler hakkında aydınlatıcı bilgiler sağlayabilir.

İç denetim işi ne gibi becerileri ve nasıl bir kadroyu gerektirir?

Verimli bir iç denetim yapısının kurulması ve bu yapının devamlılığı açısından, geniş bir beceri ve uzmanlık yelpazesi ve kendini profesyonel olarak sürekli geliştirme noktaları çok kritik önemdedir. Bu noktada, kurumun faaliyet yürüttüğü sektör ve iç denetim alanında geçerli Standartlar ve en iyi uygulamalar hakkında derinlemesine bilgi sahibi olma; teknik beceri ve uzmanlık; finansal ve operasyonel alanlarda prosesleri uygulama ve geliştirme bilgi ve becerisi; kuvvetli iletişim ve sunum becerileri ve mesleki sertifikasyon, örneğin CIA en temel unsurlardır. Bu noktada özel yeterliliklerin ve becerilerin kurum içinden temin edilemediği noktada eş-kaynaklardan veya dış-kaynaklardan istifade etme yoluna gidilebilir, ancak iç denetim faaliyetinin yönetimi ve sorumluluğu dış-kaynaklara teslim edilemez.